CROOK-5 - Organizacja informacji w systemie
Proces jest połączony ze żródłem lub ujściem informacji (urządzeniem zewnętrznym, zbiorem dyskowym itp.) poprzez strumień. Identyfikatorem strumienia jest dowolna szesnastobitowa liczba. Strumień jest dołączony do procesu który go powołał i do wspomnianego wyżej obiektu końcowego (żródła lub ujścia informacji). Możliwe jest ponadto dołączanie strumienia do obiektu poprzez inny strumień. Przy realizacji odwołania do strumienia system przegląda najpierw strumienie własne, a następnie strumienie wszystkich przodków procesu. Tak więc strumień utworzony przez proces jest globalny dla wszystkich jego procesów potomnych.
Istotną cechą określającą żródło lub ujście informacji w systemie jest przynależność do przestrzeni. Struktura przestrzeni określa sposób tworzenia, przechowywania i używania informacji. System rozpoznaje następujące przestrzenie:
- zbiorów i podobszarów dyskowych (każdy obszar dyskowy jest przestrzenią),
- zbiorów taśmowych,
- urządzeń,
- komunikatów,
- rezydujących zbiorów pamięciowych.
Przestrzenie rozpoznawane przez system
Tytuł elementu końcowego strumienia zajmuje pięć słów. Pierwsze z nich zawiera identyfikator przestrzeni w której będzie poszukiwany i ewentualnie tworzony obiekt końcowy strumienia. Pozostałe z nich zawierają informacje pozwalające wydzielić obiekt z przestrzeni.
Wyjątkiem jest wskazanie strumienia jako żródła lub ujścia informacji. Tytuł obiektu ma wówczas postać:
- 0 - STR (w kodzie R40),
- 1,2 - nie używane,
- 3 - identyfikator strumienia,
- 4 - nie używane.
Obiektem końcowym opisywanym przez taki tytuł jest obiekt końcowy strumienia wskazanego w słowie 3.
Przestrzeń podobszarów dyskowych
Przestrzeń podobszarów dyskowych umożliwia dołączenie strumienia do dowolonego fragmentu obszaru dyskowego. Przestrzeń obejmuje zarówno obszary posiadające organizację zbiorów akceptowaną przez system, jak i obszary o innej organizacji (np. utworzone przez system SOM-3).
Tytuł obiektu ma następującą postać:
- 0 - numer kolejny lub nazwa obszaru dyskowego,
- 1 - dyskowy adres początku podobszaru,
- 2 - dyskowy adres końca (wyłącznie),
- 3 - 0,
- 4 - nie używane.
Z obiektów należących do tej przestrzeni mogą korzystać tylko procesy o atrybucie 1.
Przestrzeń zbiorów dyskowych
Tytuł obiektu jest tytułem zbioru dyskowego i ma następującą postać:
- 0 - nazwa obszaru dyskowego,
- 1,2 - nazwa skorowidza,
- 3,4 - nazwa zbioru.
Wszystkie nazwy podawane są w kodzie R40. Nazwa obszaru dyskowego jest nazwą zadeklarowaną w zleceniu CFA programu BOSS. Musi być ona różna od nazw zastrzeżonych:STR, MES, MEM i DEV. Nazwa obszaru i nazwa skorowidza mogą być w tytule zbioru pomijane. Poszukiwanie zbioru odbywa się wówczas najpierw w przestrzeni DEV, a następnie zgodnie z algorytmem przedstawionym w punkcie I.2.1.
Parametry zbiorów dyskowych
Zbiory dyskowe w systemie opisywane są przez kilka parametrów. Określają one bliżej zawartość zbioru i sposób jej użycia. Z informacji zawartej w etykiecie zbioru korzystać może zarówno system operacyjny, jak i programy tworzone przez użytkiwników. W etykiecie zbioru znajdują się następujące parametry:
- typ zbioru,
- długość zbioru,
- parametr 1,
- parametr 2,
- bity zezwoleń na dostęp do zbioru,
- bity atrybutów,
- parametr MEM.
Typ zbioru nie jest w zasadzie analizowany przez system. Może on być dowolną jednosłowową (trzy znaki kodu R40) nazwą, będącą dla użytkownika dodatkową informacją o zawartości zbioru. Wyjątek stanowią typy zbiorów zaczynające się jednym ze znaków dodatkowych (, % lub #), oraz typy zbiorów specjalnych. Pierwsze z nich są przedłużeniem nazwy zbioru i muszą być podawane przy odwoływaniu się do zbioru. System zezwala na tworzenie zbiorów różniących się tylko przedłużeniem. Typami zbiorów specjalnych są liczby z zakresu -6..-1. Zbiory o typach specjalnych są dostępne tylko dla programów o atrybucie 1, a typ zbioru stanowi przedłużenie nazwy zbioru.
Parametr "długość zbioru" określa wyrażony w sektorach rozmiar informacji zapisanej do zbioru.
Parametr 1 i parametr 2 interpretowane są przez system w zależności od sposobu korzystania ze zbioru:
- dla operacji transmisji znakowych określają one położenie końca zbioru i są ustalane ekstrakodem EOF. Parametr 1 jest względnym adresem byte'owym ostatniego znaku zbioru względem końca sektora, parametr 2 - numerem ostatniego sektora względem początku zbioru;
- dla programu ładowanego ze zbioru oznaczają one odpowiednio adres ładowania (i startowy) oraz długość ładowanego ciała programu;
- w pozostałych przypadkach nie są przez system analizowane i mogą być dowolnie używane przez programy.
Bity zezwoleń na dostęp do zbioru zawierają sześciobitową liczbę określającą operacje jakie mogą być wykonywane na danym zbiorze spod innych skorowidzów, zależnie od ich położenia w drzewie skorowidzów w stosunku do skorowidza, w którym znajduje się dany zbiór. Mogą być one ustalane tylko przez program do tego uprawniony (o atrybucie 1).
Znaczenie liczb opisujących zezwolenia dostępu:
Zezwolenie | Liczba | Znaczenie |
---|---|---|
000 | zbiór nietrwały (roboczy); | |
OR | 040 | zezwolenie właścicielowi na odczyt; |
OW | 060 | zezwolenie właścicielowi na zapis i odczyt; |
LR | 050 | zezwolenie użytkownikom podległym na odczyt; |
LW | 074 | zezwolenie użytkownikom podległym na zapis i odczyt; |
AR | 052 | zezwolenie wszystkim użytkownikom na odczyt; |
AW | 077 | zezwolenie wszystkim użytkownikom na zapis i odczyt. |
Poszczególne liczby mogą być sumowane logicznie.
Atrybut zbioru (dotyczy tylko zbiorów zawierających programy binarne) jest liczbą sześciobitową. System obsługuje i ochrania trzy mniej znaczące bity atrybutu. Określają one sposób obsługiwania procesu wywołanego ze zbioru przez system operacyjny. Ich ustawienie może być dokonane tylko przez program o atrybucie 1. Poszczególne bity obsługiwane są niezależnie i oznaczają (liczba oznacza wagę bitu):
- 1 - proces może tworzyć strumień obejmujący fragment talerza dyskowego, ustalać wszystkie atrybuty i zezwolenia dostępu do zbiorów dyskowych, wywoływać ekstrakod zmiany systemu operacyjnego i ekstrakod ustalania użytkownika jak również może dowolnie ustalać priorytet własny i wszystkich procesów potomnych;
- 2 - proces wywołany ze zbioru jest procesem rezydującym;
- 4 - ciało programu jest ładowane ze zbioru przygotowanego przez assembler GASS (języki PASCAL i C).
Parametr MEM zawiera liczbę określającą rozmiar (w kwantach po 4 Ksłowa) pamięci przydzielanej przy pierwszym uruchamianiu programu ze zbioru (dotyczy tylko zbiorów zawierających programy binarne).
Przestrzeń urządzeń
Podstawowym sposobem odwoływania się do urządzenia jest odwoływanie się poprzez nazwę. Nazwa oraz opis innych parametrów urządzenia umieszczone są w skorowidzu zbiorów dyskowych jako etykieta zbioru o typie specjalnym '-6' (w wydruku zlecenia LIF DEV// typ DEVICE). Przy tworzeniu i poszukiwaniu przez system odpowiedniej etykiety opisujęcej urządzenie mają zastosowanie wszystkie reguły obowiązujące dla etykiet zbiorów. Można więc w szczególności tworzyć etykiety nietrwałe, lokalne oraz etykiety dostępne tylko dla pewnej grupy użytkowników. Dozwolone jest ponadto tworzenie wielu etykiet opisujących jedno urządzenie fizyczne.
Przywiązanie strumienia do etykiety opisującej urządzenie może być wykonane na jeden z dwóch sposobów:
- podając w pozycji 2 pola parametrów ekstrakodów działań na strumieniach FIL typ zbioru (-6) uzyskuje się strumień poprzez który można ustalać wartości parametrów, a w szczególności usuwać lub tworzyć nową etykietę opisującą urządzenie;
- podając typ różny od -6..-1 uzyskuje się strumień, poprzez który można wykonywać operacje wejścia-wyjścia na wskazanym urządzeniu.
Tytuł obiektu ma postać taką samą jak tytuł zbioru dyskowego.
Podczas wstępnego konfigurowania systemu tworzone są etykiety opisujące następujące urządzenia:
- TR1 - czytnik taśmy papierowej,
- PUN - perforator,
- LP2 - drukarka mozaikowa.
Opisy tych urządzeń znajdują się w skorowidzu DEV/LIBRAR/.
System operacyjny umożliwia ponadto odwoływanie się procesu do urządzenia poprzez jego numer kolejny lub nazwę. Odwoływanie się poprzez numer jest dozwolone jedynie procesom o atrybucie 1 i w zasadzie powinno być ograniczone tylko do sytuacji wyjątkowych. Numer kolejny urządzenia jest dwucyfrową liczbą ósemkową, gdzie młodsza z cyfr oznacza numer fizyczny urządzenia w kanale, starsza zaś, pozycję zapisu numeru kanału w tablicy konfiguracji (od adresu 050 począwszy).
Kolejne słowa odpowiedniego tytułu obiektu zawierają:
- 0 - DEV,
- 1,2 - nie używane,
- 3 - numer kolejny urządzenia,
- 4 - 0.
Parametry w etykiecie opisującej urządzenie
W etykiecie opisującej urządzenie występują takie same parametry jak w etykiecie zbioru. Parametry 1 i 2 mają odmienną niż dla zbiorów interpretację. Bity opisujące zezwolenia dostępu zachowują swoje znaczenie. Pozostałe parametry są ignorowane.
Parametr 1 - Cyfra ósemkowa znajdująca się na trzech najmłodszych bitach określa numer procedury obsługi:
- 0 - urządzenie dołączone poprzez procesor MULTIX;
- 1 - końcówka dołączona poprzez procesor MULTIX;
- 2 - urządzenie dołączone poprzez kanał znakowy;
- 3 - końcówka dołączona poprzez kanał znakowy;
- 4 - końcówka dołączona poprzez jednostkę grupową;
- 5 - drukarka wierszowa DW3.
Dla urządzeń w kanale znakowym na bitach 3 i 4 znajduje się kod rozkazu ustawienia stanu jednostki sterującej urządzenia, wysyłanego przy zajmowaniu urządzenia:
- 0 - pomijaj znaki NUL i DEL (BLANK I RUBOUT);
- 1 - badaj (dobijaj) bit nieparzystośći;
- 2 - badaj (dobijaj) bit parzystośći;
- 3 - wyłącz kontrolę parzystośći.
W przypadku urządzeń znakowych dołączonych przez procesor MULTIX znaczenie bitów starszego bajtu jest nastepujące:
- 0 - obserwuj znacznik końca wejścia;
- 1 - nie sprawdzaj, nie generuj parzystości;
- 2 - sprawdzaj, generuj bit nieparzystości;
- 3 - przekazuj 8 bitów;
- 4 - włącz protokół X-ON, X-OFF;
- 5 - obsługuj BS i CAN (tylko dla monitora);
- 6 - zmień małe litery na duże na wyjściu;
- 7 - obserwuj zgłoszenie operatora.
Parametr 2:
- starszy byte parametru zawiera kod znaku określającego znacznik końca zbioru na danym u_rządzeniu.
- liczba ósemkowa znajdująca się na sześciu ostatnich bitach określa numer systemowy urządzenia.
Przestrzeń komunikatów
Kolejne słowa tytułu obiektu zawierają:
- 0 - MES,
- 1 -adres początku komunikatu (lub treść komunikatu),
- 2 - długość komunikatu (w słowach),
- 3 - identyfikator procesu odbierającego lub -1 gdy adresatem jest przodek procesu nadającego,
- 4 - słowo nie używane.
Treść komunikatu przechowywana jest w pamięci systemu operacyjnego. Zostaje ona przepisana do procesu odbierającego przy wykonaniu przez niego ekstrakodu READ. Definiowany strumień jest strumieniem lokalnym należącym do procesu-adresata. Nadanie komunikatu do procesu zawieszonego powoduje jego automatyczne uaktywnienie.
Dopuszczalne jest również przekazanie komunikatu o długości 0. Treścią komunikatu jest wówczas pierwsze słowo tytułu obiektu.
Przestrzeń zbiorów pamięciowych
System operacyjny umożliwia tworzenie zbiorów rezydujących w pamięci operacyjnej. W skład tych zbiorów wchodzi odpowiednia liczba bloków pamięci (po 4 Ksłowa). Tworzone są one wówczas, gdy w ekstrakodzie CASG (tworzącym zbiór) podana jest nazwa przestrzeni (RAM). Przy przywiązywaniu się do zbioru (ekstrakody ASG, NASG i CASG) podawanie nazwy nie jest konieczne (przestrzeń RAM jest przeszukiwna jako pierwsza). Parametry zbioru oraz operacje WE/WY (dostęp sekwencyjny i swobodny) są takie same jak dla zbiorów dyskowych: np. adres, długość są wyrażane w sektorach. Dla zbiorów tych możliwa jest operacja dołączania bloków pamięci wchodzących w skład zbioru do przestrzeni adresowej procesu (p. III.3.1.8.).
Odpowiedni tytuł obiektu ma postać:
- 0 - RAM,
- 1-2 - nie używane,
- 3-4 - nazwa zbioru.
Dołączanie bloków dodatkowej pamięci do procesu
Zbiór pamięciowy może być traktowany jako zbiór bloków pamięci po 4K. Każdy taki blok może być dołączony do przestrzeni adresowej procesu. Operacja ta jest dozwolona tylko dla procesów rezydujących. Dołączenie bloku do pamięci procesu nie ma wpływu na realizację operacji READ/WRITE do tego bloku. Ekstrakod TMEM służy do dołączenia zewnętrznego bloku 4 Ksłów pamięci do pamięci procesu. Argumentem jest zawarty w R4 adres pola parametrów. Znaczenie poszczególnych słów tego pola jest następujące:
- 0 - wskażnik błędu. Interpretowany jest tak jak w innych ekstrakodach.
- 1 - identyfikator strumienia przywiązanego do zbioru pamięciowego.
- 2 - adres (z dokładnością do 4K) jaki ma zostać nadany pierwszemu słowu dołączanego bloku. Parametr równy 0 oznacza polecenie zwolnienia wskazanego bloku pamięci.
- 3 - nie używane.
- 4 - kolejny (od 0 poczynając) numer bloku 4K w zbiorze.
Ujemny parametr podany w ostatnim słowie oznacza polecenie odłączenia bloku opisanego w słowie 2. Podany w słowie 2 adres musi być adresem pamięci nie zajmowanej przez ciało procesu.
Ekstrakod pobrania etykiety zbioru RAM
Do przeglądania przestrzeni RAM służy ekstrakod LRAM. Umożliwia on pobieranie parametrów kolejnych zbiorów pamięciowych. Argumentem jest podawany w R4 adres wektora parametrów. W zerowym słowie wektora program wywołujący ekstrakod przekazuje numer kolejny zbioru w przestrzeni RAM. System wypełnia pozostałe słowa wektora parametrów. W kolejnych słowach znajdują się:
- 0 - numer kolejny zbioru;
- 1-2 - nazwa abioru (0 gdy nie istnieje zbiór o podanym numerze);
- 3 - kod użytkownika do którego należy zbiór;
- 4 - typ zbioru;
- 5 - parametr 1;
- 6 - parametr 2;
- 7 - atrybuty i parametr MEM;
- 8 - długość zbioru (parametr LEN);
- 9 - liczba bloków po 4Ksłowa zajęta przez zbiór.
Ekstrakod ten jest przeznaczony do przeglądania przestrzeni RAM. Parametry zbiorów mogą być pobierane ekstrakodami ASG, NASG i LOAP (tak samo jak dla zbiorów dyskowych).
Ekstrakody działań na strumieniach i zbiorach
Pole parametrów działań na zbiorach FIL
- 0 - słowo błędów. Jeżeli początkowa zawartość jest różna od zera - wystąpienie błędu powoduje alarm, w przeciwnym przypadku program realizuje się dalej, a do słowa błędów wpisany zostaje numer alarmu (rozdz. I.5).
- 1 - identyfikator strumienia (liczba 16-to bitowa).
- 2 - typ zbioru.
- 3 - długość zbioru.
- 4 - parametr 1.
- 5 - parametr 2.
- 6
- bity 0-5 zawierają informację o zezwoleniach dostępu do zbioru,
- bity 6-11 zawierają atrybuty,
- bity 12-15 zawierają parametr MEM.
- 7-11 - tytuł obiektu.
Parametry występujące w słowach 2-6 są określone dla strumieni przywiązanych do zbiorów dyskowych. Dla innych strumieni nie są one używane.
Ekstrakody tworzenia i usuwania strumieni
Parametrem ekstrakodów tej grupy (za wyjątkiem ekstrakodu ERAS) jest przekazywany w R4 adres pola parametrów FIL (patrz III.3.2.1.).
- ASG - (utwórz i) przywiąż strumień do zbioru.
- CASG - (utwórz i) przywiąż strumień do zbioru z ewentualnym utworzeniem zbioru.
- NASG - utwórz i przywiąż strumień do zbioru bez naruszania strumienia o takim samym identyfikatorze.
- ERF - usuń zbiór według strumienia (usuń zbiór przywiązany do strumienia oraz strumień).
- ERS - odłącz od zbioru i usuń strumień lokalny.
- ERAS - odłącz od zbiorów i usuń wszystkie strumienie lokalne.
Wykonanie ekstrakodów ASG i CASG z podaniem identyfikatora już istniejącego strumienia powoduje odłączenie uprzednio przywiązanego do tego strumienia zbioru, a następnie przywiązanie do niego "nowego" zbioru. W przeciwnym przypadku jest tworzony i przywiązywany do zbioru nowy strumień.
Wywołanie ekstrakodu CASG powoduje automatyczne ustalenie parametrów zbioru (tak, jakby oprócz tego wykonany został ekstrakod SETP). Ekstrakody ASG i NASG po zdefiniowaniu strumienia powodują wypełnienie pola parametrów. Strumień dołączany do procesu ekstrakodem NASG jest umieszczany na początku listy strumieni. Daje to efekt przysłonienia strumienia o takim samym identyfikatorze. Jego usunięcie powoduje ponowne udostępnienie strumienia przysłoniętego. Uwaga ta nie dotyczy strumieni dołączanych do przestrzeni MES, które to strumienie dołączane są na końcu listy (komunikaty są odbierane w kolejności nadawania).
Ekstrakody usuwające strumienie (ERS i ERAS) nie usuwają strumieni dołączonych do procesów-przodków procesu wywołującego ekstrakod. Usunięcie zbioru lub zmiana parametrów zbioru powodują dokonanie podobnych zmian (z usunięciem włącznie) we wszystkich strumieniach przywiązanych do zbioru.
Ekstrakody działające na parametrach strumieni
Parametrem ekstrakodów tej grupy jest przesyłany w R4 adres pola FIL.
- SETP - ustal parametry zbioru.
- LOAP - pobierz parametry zbioru i strumienia.
Ekstrakod SETP, poprzez wypełnienie pól tytułu zbioru, umożliwia zmianę przynależności zbioru i jego nazwy. Zmiana ta, jak i zmiana bitów zezwoleń i młodszych bitów atrybutu jest możliwa tylko dla zbiorów własnych i skorowidzów podległych.
Ekstrakod LOAP umożliwia testowanie istnienia strumienia. Jest to szczególnie przydatne wtedy, gdy proces chce zbadać czy nie ma dlań żadnego komunikatu.
Ekstrakody pomocnicze podsystemu zbiorów =
Ekstrakody tej grupy są przeznaczone dla programów działających na skorowidzach zbiorów dyskowych (wymagany jest atrybut 1). Bliższe omówienie parametrów znajduje się w części dokumentacji przeznaczonej dla kierownika instalacji.
Pobieranie metryki obszaru dyskowego
Do pobierania metryki obszaru dyskowego służy ekstrakod TLAB. Argument, podawany ekstrakodowi w rejestrze R4 jest adresem pięciosłowowego bufora. Przy wywołaniu ekstrakodu w zerowym słowie tego bufora podany być musi numer kolejny talerza (w tablicy konfiguracji), lub nazwa obszaru. W wyniku wykonania ekstrakodu bufor zostaje wypełniony w następujący sposób:
- 0 - nazwa obszaru, gdy talerz "obcy" - bez zmian;
- 1 - adres początku słownika skorowidzów;
- 2 - adres początku słownika zbiorów;
- 3 - adres początku mapy obszaru;
- 4 - długość obszaru.
Podanie w zerowym słowie nazwy nieistniejącego obszaru powoduje alarm systemowy.
Ustalanie użytkownika i skorowidza bieżącego
Ekstrakody tej grupy działają na polu parametrów zawierającym w zerowym słowie liczbę obszarów dyskowych, a w następnych pary liczb opisujące kod użytkownika i bieżącego skorowidza na kolejnych obszarach dyskowych.
System wykonuje następujące ekstrakody:
- SDIR - ustalenie użytkownika i skorowidza bieżącego dla procesu i wszystkich jego procesów potomnych;
- CDIR - zmiana użytkownika i skorowidza bieżącego przez proces potomny procesu, który kody ustawił (ekstrakod ten jest wykonywany przy realizacji zlecenia DIR);
- TDIR - pobranie kodów użytkownika i skorowidza bieżącego przez proces.
Dołączanie i odłączanie obszarów dyskowych
Ekstrakody LOD i UNL umożliwiają bezkolizyjną wymianę talerzy dyskowych w czasie pracy systemu. Procedury realizujące te ekstrakody są dołączane do systemu zgodnie z odpowiednią deklaracją w tablicy konfiguracji.
Ekstrakod UNL służy do odłączenia (ustalenia jako "obcy") talerza dyskowego. Argumentem jest podawany w R4 adres pola zawierającego w pierwszym słowie nazwę lub numer kolejny obszaru dyskowego. Przez numer kolejny rozumiemy numer pozycji w tablicy konfiguracji (od adresu 020 począwszy), w k_tórej wpisany jest adres talerza. Prawidłowe wykonanie ekstrakodu sygnalizowane jest powrotem z ekstrakodu z przeskokiem o jedno słowo. Powrót bezpośrednio za ekstrakodem jest sygnalizacją nieudanej próby odłączenia obszaru. Kolejne słowa pola wskazanego argumentem (od drugiego począwszy) zawierają wówczas podawane przez system kody użytkowników działających na wskazanym obszarze. Lista kodów zakończona jest liczbą '1'. Użytkownik, który spowodował wykonanie ekstrakodu zostaje odłączony od wskazanego obszaru.
Ekstrakod LOD służy do dołączania (pobrania metryki) obszaru dyskowego. Argumentem jest podawany w R4 numer kolejny obszaru w tablicy konfiguracji. Powrót z przeskokiem o jedno słowo jest sygnalizacją prawidłowego zakończenia ekstrakodu. W wypadku stwierdzenia błędu (powrót bezpośrednio za ekstrakodem) rejestr R4 zawiera liczbę opisującą przyczynę nie wykonania ekstrakodu, a mianowicie:
- 1 - argument ekstrakodu był większy od 15,
- 2 - wskazana pozycja tablicy konfiguracji zawiera -1,
- 3 - obszar już jest dołączony do systemu,
- 4 - obszar ma złą metrykę,
- 5 - nazwa obszaru jest już znana (inny, dołączony już obszar, ma nazwę taką samą jak obszar dołączany).
Ekstrakody specjalne
Ekstrakod CSUM umożliwia pobranie do rejestru R4 wartości sumy kontrolnej systemu. Wartość sumy kontrolnej różna od zera oznacza uszkodzenie części rezydującej systemu. Próba wykonania ekstrakodu przy wyłączonym zegarze powoduje alarm systemowy.
Wywołanie ekstrakodu CSYS powoduje przepisanie do bloku pamięci systemowej 8 Ksłów z bloku pamięci procesu i uruchomienie przepisanego programu w trybie uprzywilejowanym (systemowym) od adresu IC=0. Argument umieszczony w R4 wskazuje adres w bloku pamięci użytkowej od którego rozpocznie się przepisywanie.
Źródło: SYSTEM OPERACYJNY CROOK-5 dla minikomputera MERA-400 (wersja 7), Zbigniew Czerniak, Marek Nikodemski, Gdańsk 1988