Wynik zapytania API MediaWiki

This is the HTML representation of the JSON format. HTML is good for debugging, but is unsuitable for application use.

Specify the format parameter to change the output format. To see the non-HTML representation of the JSON format, set format=json.

See the complete documentation, or the API help for more information.

{
    "batchcomplete": "",
    "continue": {
        "gapcontinue": "Rozkazy_nieefektywne_i_nielegalne",
        "continue": "gapcontinue||"
    },
    "warnings": {
        "main": {
            "*": "Subscribe to the mediawiki-api-announce mailing list at <https://lists.wikimedia.org/postorius/lists/mediawiki-api-announce.lists.wikimedia.org/> for notice of API deprecations and breaking changes."
        },
        "revisions": {
            "*": "Because \"rvslots\" was not specified, a legacy format has been used for the output. This format is deprecated, and in the future the new format will always be used."
        }
    },
    "query": {
        "pages": {
            "114": {
                "pageid": 114,
                "ns": 0,
                "title": "Realizacja pami\u0119ci operacyjnej K-202 i Mery-400",
                "revisions": [
                    {
                        "contentformat": "text/x-wiki",
                        "contentmodel": "wikitext",
                        "*": "__NOTOC__\n'''''Andrzej Ziemkiewicz'''''\n\nOstatnio mo\u017cna by\u0142o zobaczy\u0107 w Internecie wiele dyskusji dotycz\u0105cych komputera K-202, a w szczeg\u00f3lno\u015bci realizacji jego pami\u0119ci operacyjnej. R\u00f3\u017cni ludzie stawiali pytanie czy rzeczywi\u015bcie pami\u0119\u0107 mog\u0142a mie\u0107 8MB i jak by\u0142a zorganizowana.\n\nZnalaz\u0142em nawet blog, w kt\u00f3rym autor twierdzi\u0142, \u017ce w og\u00f3le to jest jaka\u015b machlojka i oszustwo, bo gdyby nawet sprasowa\u0107 te wszystkie kostki pami\u0119ci (uk\u0142ady scalone) za pomoc\u0105 walca drogowego, to nie mog\u0142yby si\u0119 zmie\u015bci\u0107 w obudowie komputera. Pisa\u0142 te\u017c, \u017ce on, poszukiwacz prawdy, zaraz tu przeprowadzi dochodzenie, wykryje prawd\u0119 i ods\u0142oni ca\u0142y szwindel.\n\nWypowied\u017a taka \u015bwiadczy\u0142a g\u0142\u00f3wnie o braku wiedzy i wyobra\u017ani autora. O braku wiedzy, bo nie wiedzia\u0142, \u017ce w tym czasie (rok 1970) kostki pami\u0119ci jeszcze nie by\u0142y dost\u0119pne i pami\u0119\u0107 operacyjna by\u0142a budowana na rdzeniach ferrytowych. A o braku wyobra\u017ani, poniewa\u017c uwa\u017ca\u0142 \u017ce ca\u0142a pami\u0119\u0107 musi mie\u015bci\u0107 si\u0119 w obudowie procesora, a nie potrafi\u0142 sobie wyobrazi\u0107, \u017ce mo\u017cna umie\u015bci\u0107 pami\u0119\u0107 w zewn\u0119trznych modu\u0142ach, do\u0142\u0105czonych do procesora kablem.\n\nCa\u0142e to dochodzenie sko\u0144czy\u0142o si\u0119, gdy kto\u015b mu odpisa\u0142, \u017ce ma jeszcze w swoim laboratorium zachowany egzemplarz maszyny K-202 z kilkoma dodatkowymi blokami pami\u0119ci i zaprasza\u0142 do obejrzenia. W tym momencie autor blogu zamilk\u0142 i okaza\u0142o si\u0119, \u017ce nie chodzi\u0142o wcale o prawd\u0119 historyczn\u0105, tylko o sensacj\u0119. A jak nie ma sensacji, to nie ma o czym m\u00f3wi\u0107.\n\nPoniewa\u017c wzbudza to ci\u0105gle zainteresowanie, wi\u0119c wydaje si\u0119 celowe napisa\u0107 jak si\u0119 rzecz mia\u0142a.\n\n= Realizacja fizyczna pami\u0119ci K-202 =\n\nPami\u0119\u0107 by\u0142a zbudowana na rdzeniach ferrytowych o \u015brednicy 0.5 mm, co dawa\u0142o czas cyklu 1 \u00b5sec. Dla por\u00f3wnania, pami\u0119ci budowane do tego czasu, np. w maszynach ZAM, mia\u0142y rdzenie o \u015brednicy 2 mm i czasie cyklu 10 \u00b5sec, tak wi\u0119c post\u0119p by\u0142 tu bardzo znaczny.\n\nGotowe ramki z rdzeniami by\u0142y sprowadzane z firmy Data Product (Irlandia) i montowane na p\u0142ytkach drukowanych. Zespo\u0142em realizuj\u0105cym pami\u0119\u0107 kierowa\u0142 mgr in\u017c. Jerzy Cewe. Aby uzyska\u0107 wi\u0119cej szczeg\u00f3\u0142\u00f3w nale\u017ca\u0142oby go odnale\u017a\u0107 (mo\u017ce w Internecie).\n\n= Adresacja pami\u0119ci K-202 =\n\nPami\u0119\u0107 by\u0142a zorganizowana w bloki, ka\u017cdy o maksymalnej pojemno\u015bci 64K s\u0142\u00f3w 16-bitowych. Adres miejsca pami\u0119ci by\u0142 konkatenacj\u0105 numeru bloku i adresu wewn\u0105trz bloku. Numer bloku by\u0142 ustalany dla ka\u017cdego fizycznego bloku w momencie monta\u017cu maszyny dla klienta (za pomoc\u0105 zworek zak\u0142adanych na styki w p\u0142ytce drukowanej). Adresy wewn\u0105trz bloku by\u0142y ci\u0105g\u0142e, od 0 do maksymalnego adresu w bloku. Adresacja pami\u0119ci by\u0142a wi\u0119c w zasadzie fizyczna.  Ka\u017cdy blok pami\u0119ci by\u0142 do\u0142\u0105czany do szyny pami\u0119ciowej komputera za pomoc\u0105 dw\u00f3ch element\u00f3w: jednego odbiornika i jednego nadajnika.\n\nTak wi\u0119c pami\u0119\u0107 by\u0142a segmentowana (a nie stronicowana), poniewa\u017c u\u017cywana przez nas nazwa 'blok' odpowiada segmentowi w obecnej terminologii. Segmentacja ta nie by\u0142a jednak dynamiczna, tylko statyczna, ustalona przez monta\u017c fizycznego bloku.\n\nNie by\u0142o to rozwi\u0105zanie odpowiadaj\u0105ce szczytowym osi\u0105gni\u0119ciom teoretycznym, ale by\u0142o przez nas traktowane jako tymczasowa pierwsza wersja.\n\nTrzeba tu pami\u0119ta\u0107, \u017ce w projektowaniu i konstrukcji K-202 panowa\u0142 pewien po\u015bpiech. Jako polsko-angielskie przedsi\u0119wzi\u0119cie maszyna musia\u0142a by\u0107 konkurencyjna na rynkach zachodnich. Konieczne by\u0142o przedstawienie jej na najbli\u017cszej wystawie Olympia w Londynie, inaczej inne firmy zaj\u0119\u0142yby rynek. R\u00f3\u017cne udoskonalenia odk\u0142adane by\u0142y do nast\u0119pnej wersji.\n\nPrace nad drug\u0105 wersj\u0105 K-202, zawieraj\u0105c\u0105 dynamiczn\u0105 segmentacj\u0119 i stronicowanie pami\u0119ci oraz inne ulepszenia by\u0142y ju\u017c rozpocz\u0119te, ale przedsi\u0119wzi\u0119cie zosta\u0142o zatrzymane.\n\n= Dyskusja problem\u00f3w =\n\nPodstawowe pytanie wszystkich dyskutant\u00f3w by\u0142o czy rzeczywi\u015bcie maszyna mog\u0142a mie\u0107 8MB pami\u0119ci. Nie wiem dlaczego wszyscy oni tak si\u0119 uwzi\u0119li na ten parametr. Jest to przecie\u017c tylko wielko\u015b\u0107 przestrzeni adresowej, wynikaj\u0105ca z ilo\u015bci bit\u00f3w adresu, czyli teoretyczne maksimum, kt\u00f3rego pami\u0119\u0107 nie mo\u017ce przekroczy\u0107 ze wzgl\u0119d\u00f3w architektonicznych. Istnieje du\u017co innych czynnik\u00f3w bardziej ograniczaj\u0105cych pojemno\u015b\u0107 pami\u0119ci, z kt\u00f3rych kilka wymieni\u0119 poni\u017cej.\n\n# '''Wydajno\u015b\u0107  nadajnik\u00f3w'''<br />Ka\u017cdy modu\u0142 do\u0142\u0105czony by\u0142 do szyny pami\u0119ciowej (procesor, kana\u0142 pami\u0119ciowy lub blok pami\u0119ci) za pomoc\u0105 jednego odbiornika (pobieraj\u0105cego 1 umown\u0105 jednostk\u0119 pr\u0105dow\u0105) oraz jednego nadajnika (dostarczaj\u0105cego 30 umownych jednostek pr\u0105dowych). Wynika st\u0105d, \u017ce nie mo\u017cna by\u0142o mie\u0107 wi\u0119cej ni\u017c 30 do\u0142\u0105czonych modu\u0142\u00f3w.  Oczywi\u015bcie \u017ce gdyby zasz\u0142a potrzeba, mo\u017cna by\u0142oby zdwoi\u0107 nadajniki \u0142\u0105cz\u0105c je kolektorami i uzyska\u0107 60 jednostek pr\u0105dowych na wyj\u015bciu, ale to by\u0142aby ju\u017c inna realizacja maszyny, jakie\u015b K-203. Zreszt\u0105 nie by\u0142o takiego zam\u00f3wienia.\n# '''D\u0142ugo\u015b\u0107 szyny pami\u0119ciowej'''<br />Modu\u0142y K-202 by\u0142y montowane w obudowach o standardowej szeroko\u015bci 19\u201d. Zatem ka\u017cdy do\u0142\u0105czony modu\u0142 wyd\u0142u\u017ca\u0142 szyn\u0119 o ok. 0.5 metra.  Przy wielu do\u0142\u0105czonych modu\u0142ach szyna mia\u0142a wi\u0119c wiele metr\u00f3w.  Przy szybko\u015bci u\u017cywanych sygna\u0142\u00f3w by\u0142a to ju\u017c linia d\u0142uga, gdzie dawa\u0142y si\u0119 zauwa\u017cy\u0107 zjawiska mikrofalowe, takie jak odbicia sygna\u0142u od ko\u0144ca linii,  dopasowanie falowe (lub niedopasowanie), przes\u0142uchy itp.  Mo\u017cna by\u0142o poprawi\u0107 nieco sytuacje montuj\u0105c modu\u0142y nie jeden obok drugiego, ale jeden nad drugim w 19-calowym stojaku (wysoko\u015b\u0107 modu\u0142u by\u0142a o po\u0142ow\u0119 mniejsza ni\u017c szeroko\u015b\u0107), ale nie zmienia\u0142o to w zasadniczy spos\u00f3b istoty problemu.\n# '''Przes\u0142uchy mi\u0119dzy-bitowe'''<br />W wi\u0105zce przewod\u00f3w biegn\u0105cych obok siebie na du\u017cej d\u0142ugo\u015bci sygna\u0142 w jednym przewodzie indukuje zak\u0142\u00f3cenia w s\u0105siednich przewodach.  Zjawisko to daje si\u0119 odczu\u0107 tym bardziej im d\u0142u\u017csza linia. Sygna\u0142y w szynie by\u0142y przesy\u0142ane parami skr\u0119conymi, jeden przew\u00f3d sygna\u0142owy i jeden przew\u00f3d masy. Przew\u00f3d masy opr\u00f3cz tego \u017ce dostarcza\u0142 poziomu odniesienia, pe\u0142ni\u0142 te\u017c rol\u0119 ekranu. Badania laboratoryjne pozwoli\u0142y szybko opracowa\u0107 instrukcj\u0119 dla monta\u017cyst\u00f3w, okre\u015blaj\u0105c\u0105 minimaln\u0105 ilo\u015b\u0107 skr\u0119t\u00f3w na metr bie\u017c\u0105cy kabla, tak aby to ekranowanie by\u0142o skuteczne. Przy bardzo du\u017cej ilo\u015bci blok\u00f3w (a wi\u0119c d\u0142ugiej szynie) prawdopodobnie trzeba by\u0142oby zast\u0105pi\u0107 pary skr\u0119cone przez kabelki koncentryczne, ale by\u0142oby to du\u017co dro\u017csze i tu r\u00f3wnie\u017c nie by\u0142o takich zam\u00f3wie\u0144.\n# '''Problem pojemno\u015bci elektrycznej'''<br />Ka\u017cdy odbiornik i nadajnik posiada\u0142 pewn\u0105 pojemno\u015b\u0107 elektryczn\u0105. Wraz z oporno\u015bci\u0105 umieszczan\u0105 na ko\u0144cu linii tworzy\u0142o to uk\u0142ad RC, w kt\u00f3rym odpowiedzi\u0105 na wys\u0142any sygna\u0142 (teoretycznie skok jednostkowy) jest przebieg eksponencjalny, kt\u00f3rego narastaj\u0105ce zbocze jest tym bardziej po\u0142o\u017cone im wi\u0119ksza pojemno\u015b\u0107.  Zjawisko to nie martwi\u0142o nas zbytnio, dzi\u0119ki temu \u017ce w maszynie wsz\u0119dzie by\u0142o sterowanie asynchroniczne (\u017cadnego centralnego zegara).  Wystarcza\u0142o odpowiednio wyd\u0142u\u017cy\u0107 czas oczekiwania na ustalenie si\u0119 sygna\u0142\u00f3w na szynie. Jedyn\u0105 konsekwencj\u0105 du\u017cej ilo\u015bci blok\u00f3w by\u0142o wi\u0119c niewielkie zmniejszenie szybko\u015bci dzia\u0142ania.\n# '''Problem zasilania'''<br />Tu sprawa wydaje si\u0119 prosta. Maszyna posiada zasilacz kt\u00f3ry dostarcza do uk\u0142ad\u00f3w scalonych napi\u0119cia o standardowej warto\u015bci 5V i ju\u017c. Problemy pojawiaj\u0105 si\u0119 jednak w dynamicznym dzia\u0142aniu. Wyobra\u017amy sobie pocz\u0105tek cyklu pracy pami\u0119ci dla zapisu. Procesor wysy\u0142a na szyn\u0119 pami\u0119ciow\u0105 adres i dane do zapisania, w sumie kilkadziesi\u0105t bit\u00f3w, ka\u017cdy z nich mno\u017cony przez 30 jednostek pr\u0105dowych kt\u00f3re nadajniki powinny m\u00f3c wys\u0142a\u0107. Oznacza to, \u017ce wymagamy od zasilacza du\u017cego chwilowego 'szarpni\u0119cia pr\u0105dowego' co wcale nie jest tym samym co warto\u015b\u0107 \u015brednia pr\u0105du, jaki mo\u017ce on dostarczy\u0107. Zasadnicze znaczenie ma tu oporno\u015b\u0107 wewn\u0119trzna \u017ar\u00f3d\u0142a pr\u0105dowego, do kt\u00f3rej mo\u017cna zaliczy\u0107 tak\u017ce oporno\u015b\u0107 \u015bcie\u017cek zasilaj\u0105cych na p\u0142ytkach drukowanych, oporno\u015b\u0107 styk\u00f3w w \u0142\u0105cz\u00f3wkach i oporno\u015b\u0107 wewn\u0119trzn\u0105 kondensator\u00f3w elektrolitycznych w filtrze wyj\u015bciowym zasilacza. Z tym problemem poradzili\u015bmy sobie przez odpowiednie zaprojektowanie \u015bcie\u017cek zasilaj\u0105cych tak aby by\u0142y mo\u017cliwie jak najszersze, przez zdublowanie styk\u00f3w zasilaj\u0105cych na \u0142\u0105cz\u00f3wkach i przez do\u0142\u0105czenie (r\u00f3wnolegle do kondensator\u00f3w elektrolitycznych) dodatkowych kondensator\u00f3w o mniejszej pojemno\u015bci, ale za to o wysokiej jako\u015bci i pomijalnej oporno\u015bci wewn\u0119trznej.\n\nTak wi\u0119c na pytanie czy maszyna K-202 mog\u0142a mie\u0107 8MB pami\u0119ci odpowied\u017a jest: procesor komputera potrafi\u0142 zaadresowa\u0107 8MB, ale z wymienionych wy\u017cej wzgl\u0119d\u00f3w technicznych maszyna nie mog\u0142a mie\u0107 fizycznej pami\u0119ci o tej pojemno\u015bci. Ale te\u017c wcale nie musia\u0142a. Kilka blok\u00f3w by\u0142o zazwyczaj wystarczaj\u0105ce. Nie s\u0142ysza\u0142em o \u017cadnej konfiguracji, kt\u00f3ra mia\u0142aby wi\u0119cej ni\u017c 4 bloki.\n\n= Pami\u0119\u0107 operacyjna Mery-400 =\n\nKomputer Mera-400 by\u0142 zaprojektowany na prze\u0142omie lat 1973/74. W pierwszej partii maszyn u\u017cyte zosta\u0142y ramki pami\u0119ci ferrytowej pozosta\u0142e po K-202. Kiedy ten zapas si\u0119 wyczerpa\u0142, u\u017cywane by\u0142y inne pami\u0119ci (m.in. z Elwro), zanim nie pojawi\u0142y si\u0119 uk\u0142ady scalone RAM.\nArchitektura pami\u0119ci by\u0142a natomiast zupe\u0142nie inna. W przeciwie\u0144stwie do K-202, Mera-400 mia\u0142a ju\u017c dynamiczn\u0105 segmentacj\u0119 i stronicowanie, ale to nale\u017cy ju\u017c do innego tematu, kt\u00f3ry poruszam gdzie indziej, a kt\u00f3ry dotyczy architektury."
                    }
                ]
            },
            "4": {
                "pageid": 4,
                "ns": 0,
                "title": "Rejestry i wska\u017aniki",
                "revisions": [
                    {
                        "contentformat": "text/x-wiki",
                        "contentmodel": "wikitext",
                        "*": "Poni\u017csza lista prezentuje wszystkie rejestry jednostki centralnej. Niekt\u00f3re z nich dost\u0119pne s\u0105 programowo bezpo\u015brednio (rejestry R0-R7 oraz cz\u0119\u015bciowo RZ), inne po\u015brednio (jak np. rejestr IC, kt\u00f3rego zawarto\u015b\u0107 mo\u017cna ustawi\u0107 instrukcj\u0105 skoku). Cz\u0119\u015b\u0107 z nich jest programowo niedost\u0119pna, ale mo\u017cna ich zawarto\u015b\u0107 odczyta\u0107 lub zapisa\u0107 z [[Pulpit techniczny|pulpitu technicznego]].\n\n* '''R0''' - 16-bitowy rejestr stanu programu. Stanowi zbi\u00f3r wska\u017anik\u00f3w decyduj\u0105cych o sposobie wykonywania programu. Rejestr ten mo\u017ce by\u0107 u\u017cywany w programach jako rejestr uniwersalny. Dla program\u00f3w u\u017cytkowych zapis do pozycji 0&divide;7 nie jest wykonywany (z wyj\u0105tkiem rozkazu LPC). Znaczenie poszczeg\u00f3lnych bit\u00f3w jest nast\u0119puj\u0105ce:\n{| class=\"wikitable\"\n! Bit !! Symbol !! \u017br\u00f3d\u0142os\u0142\u00f3w !! Znaczenie\n|-\n| 0 || '''Z''' || Zero || wska\u017anik zera, ustawiany w przypadku otrzymania zera w wyniku dzia\u0142a\u0144 arytmetycznych i logicznych\n|-\n| 1 || '''M''' || Minus || wska\u017anik znaku minus, ustawiany w przypadku otrzymania liczby ujemnej w wyniku dzia\u0142a\u0144 arytmetycznych\n|-\n| 2 || '''V''' || oVerflow || wska\u017anik nadmiaru, ustawiany w przypadku przekroczenia zakresu liczb przy operacjach arytmetycznych i w niekt\u00f3rych innych przypadkach\n|-\n| 3 || '''C''' || Carry || wska\u017anik przeniesienia, ustawiany zgodnie z przeniesieniem z zerowej pozycji arytmometru przy operacjach arytmetycznych\n|-\n| 4 || '''L''' || Less || wska\u017anik mniejszo\u015bci, ustawiany w wyniku operacji por\u00f3wna\u0144 arytmetycznych i logicznych\n|-\n| 5 || '''E''' || Equal || wska\u017anik r\u00f3wno\u015bci, ustawiany w wyniku operacji por\u00f3wna\u0144 arytmetycznych i logicznych\n|-\n| 6 || '''G''' || Greater || wska\u017anik wi\u0119kszo\u015bci, ustawiany w wyniku operacji por\u00f3wna\u0144 arytmetycznych i logicznych\n|-\n| 7 || '''Y''' || -- || wska\u017anik przechowuj\u0105cy bit wychodz\u0105cy poza rejestr przy operacjach przesuwania\n|-\n| 8 || '''X''' || -- || wska\u017anik ustawiany programowo\n|-\n| 9&divide;15 || -- || -- || wska\u017aniki przeznaczone do u\u017cytku programisty\n|-\n|}\n* '''R1-R7''' - 16-bitowe rejestry uniwersalne s\u0142u\u017c\u0105ce do przechowywania informacji, wykonywania operacji, oraz jako rejestry indeksowe s\u0142u\u017c\u0105ce B-modyfikacji argument\u00f3w.\n* '''IC''' - 16-bitowy licznik rozkaz\u00f3w, zawieraj\u0105cy adres miejsca pami\u0119ci operacyjnej, z kt\u00f3rego pobrany zostanie rozkaz. Dost\u0119pny po\u015brednio z u\u017cyciem instrukcji skok\u00f3w.\n* '''SR''' - Rejestr stanu. Poszczeg\u00f3lne jego pozycje oznaczaj\u0105:\n{| class=\"wikitable\"\n! Bit !! Symbol !! Znaczenie\n|-\n| 0&divide;9 || RM || rejestr masek przerwa\u0144\n|-\n| 10 || Q || wska\u017anik systemu: Q=0 oznacza prac\u0119 systemu operacyjnego, Q=1 prac\u0119 programu u\u017cytkowego\n|-\n| 11 || BS || wska\u017anik specjalny: BS=1 pozwala na dost\u0119p do bloku pami\u0119ci drugiego procesora\n|-\n| 12&divide;15 || NB || rejestr numeru bloku pami\u0119ci operacyjnej\n|-\n|}\n* '''RZ''' -  32-bitowy rejestr zg\u0142osze\u0144 przerwa\u0144 (patrz [[Przerwania]]).\n* '''AR''' - rejestr adresowy pami\u0119ci.\n* '''IR''' - rejestr rozkaz\u00f3w. W cyklu rozkazowym rejestr IR przechowuje s\u0142owo podstawowe aktualnie wykonywanego rozkazu. Rejestr IR zwi\u0105zany jest z uk\u0142adem dekodowania rozkaz\u00f3w, kt\u00f3ry wysterowuje drogi przep\u0142ywu informacji w czasie cyklu rozkazowego.\n* '''AC''' - rejestr akumulatora. Jest to 17-bitowy rejestr, w kt\u00f3rym znajduje si\u0119 drugi argument operacji arytmetycznych i logicznych. Nie jest dost\u0119pny programowo.\n* '''AT''' - 17-bitowy rejestr wynikowy sumatora. Posiada on mo\u017cliwo\u015b\u0107 przesuwania zawarto\u015bci w prawo. Nie jest dost\u0119pny programowo.\n* '''RP''' - rejestr przyj\u0119\u0107 przerwa\u0144\n* '''RB''' - 16-bitowy rejestr u\u017cywany przy automatycznym, wst\u0119pnym \u0142adowaniu programu (operacja klucza BIN).\n* '''P''' - wska\u017anik przeskoku, ustawiany przez instrukcje rozga\u0142\u0119zie\u0144."
                    }
                ]
            }
        }
    }
}